Trouble in Paradise – online meetings
Seria spotkań i paneli online towarzyszących wystawie w Pawilonie Polskim na 17 Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji, której otwarcie w związku z pandemią COVID-19 zostało przełożone z maja na przyszły rok. Punktem wyjścia dla wydarzeń stało się pytanie Jak będziemy żyli razem? (How will we live together?) – temat przewodni nadchodzącego Biennale Architektury.
„Potrzebujemy nowej umowy przestrzennej. W obliczu pogłębiających się podziałów politycznych i rosnących nierówności społecznych wzywamy architektów do wyobrażenia sobie przestrzeni, w których możemy żyć razem w poczuciu swobody i wzajemnej życzliwości: razem jako istoty ludzkie, które pomimo rosnącej indywidualizacji pragną łączności ze sobą i innymi gatunkami w świecie cyfrowym i realnym; razem jako nowe gospodarstwa domowe, poszukujące bardziej zróżnicowanych i godnych miejsc zamieszkania; razem jako nowe społeczności, które domagają się równości, integracji i tożsamości przestrzennej […] i razem jako planeta stojąca w obliczu kryzysów, które wymagają globalnych działań, abyśmy w ogóle mogli żyć dalej” – fragment statementu kuratorskiego Hashima Sarkisa, kuratora generalnego 17 Międzynarodowej Wystawy Architektury w Wenecji.
Trouble in Paradise
21 maja, czwartek, godz. 17, Facebook Zachęty
nagranie spotkania
W dniu planowanej pierwotnie inauguracji Trouble in Paradise w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury zapraszamy na spotkanie z kuratorami wystawy:
PROLOG +1 (Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski, Rafał Śliwa i Robert Witczak). Prowadzenie: Hanna Wróblewska, komisarz Pawilonu Polskiego, i Michał Duda, Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Wystawa Trouble in Paradise traktuje wieś jako samodzielny obszar badań i tam szuka odpowiedzi na temat przewodni tegorocznego biennale: Jak będziemy żyli razem?. Autorzy projektu twierdzą, że w czasach narastających lokalnych i światowych kryzysów obszary wiejskie są istotnym elementem budowania zrównoważonych środowisk ludzkich.
What is the purpose of exhibitions of architecture? Development of architecture and critical thought. [Czemu służą wystawy architektoniczne? Rozwój architektury a myśl krytyczna]
27 maja, środa, godz. 17, Facebook Zachęty
organizator panelu: „Architektura-murator”
nagranie panelu (panel w języku angielskim)
Każda ważna wystawa architektoniczna pozwala nie tylko zapoznać się z aktualnymi problemami współczesnej architektury, ale także spojrzeć w przyszłość. Jednak pandemia sprawiła, że wiele nawet najnowszych wizji w ciągu miesiąca, dwóch przeszło do lamusa. Jakie pytania stały się istotne? Jakie powstały nowe zadania, jakie wyzwania dla architektury? Paneliści będą rozmawiać o nowych wyzwaniach dla architektury, o Biennale Architektury w obliczu pandemii oraz o roli wystaw architektonicznych w kształtowaniu postaw architektów. Czy światowe wystawy architektury faktycznie mogą być architektonicznym sejsmografem?
Prowadzenie: Ewa P. Porębska, redaktor naczelna pisma „Architektura-murator”, i Marcin Szczelina, krytyk i kurator architektury (Architecture Snob)
Goście panelu:
Aaron Betsky, kurator, krytyk, rektor School of Architecture at Taliesin (Stany Zjednoczone)
David Basulto, redaktor naczelny i założyciel ArchDaily – czołowej platformy architektonicznej na świecie (z siedzibą w Chile)
Ole Bouman, kurator, publicysta, krytyk, obecnie Dyrektor Design Society Shenzhen (Chiny)
Juulia Kauste, historyczka i kuratorka architektury, była długoletnia dyrektorka Arkkitehtuurimuseo / Museum of Finnish Architecture, obecnie niezależna ekspertka
David Basulto – założyciel i dyrektor serwisu ArchDaily oraz jego globalnej sieci w języku angielskim, hiszpańskim, portugalskim i chińskim. Misją ArchDaily jest „poprawa jakości życia 3 miliardów mieszkańców miast w ciągu najbliższych 40 lat, poprzez dostarczanie inspiracji, wiedzy i narzędzi architektom, którzy stoją przed tym wyzwaniem”. Basulto jest absolwentem architektury na Pontificia Universidad Católica de Chile (2006), znalazł się w gronie 100 młodych liderów w Chile i otrzymał Narodową Nagrodę Innowacji dla ArchDaily przyznaną przez rząd Chile. Członek jury wielu nagród, wyróżnień i konkursów projektowych w Ameryce Łacińskiej, Ameryce Północnej, Europie i Azji. Członek Mies Crown Hall Americas Prize International Advisory Council w Chicago, oraz Endeavor Foundation w Nowym Jorku. Kurator Pawilonu Krajów Skandynawskich na Biennale Architektury w Wenecji w 2016 roku. Mieszka w Santiago i Berlinie.
Aaron Betsky – dyrektor School of Architecture and Design na uczelni Virginia Tech, wcześniej dziekan School of Architecture w Taliesin. Absolwent architektury i nauk humanistycznych Yale University, był dyrektorem Cincinnati Art Museum (2006–2014) i Netherlands Architecture Institute (2001–2006), a także kuratorem architektury i designu w San Francisco Museum of Modern Art (1995–2001). Kurator 11 Międzynarodowej Wystawy Architektury w Wenecji (2008). Krytyk sztuki, architektury i designu, autor kilkunastu książek, m.in. Making It Modern i Architecture Matters (obie 2019) oraz przygotowywanej pracy na temat modernizmu w architekturze i designie. Autor bloga Beyond Buildings publikowanego dwa razy w tygodniu w architectmagazine.com.
Ole Bouman – założyciel i dyrektor nowej platformy kreatywnej Design Society w Shenzhen (od 2015, w pełni działająca od ubiegłego roku), wymienionej przez „Time Magazine” w rankingu „Najlepszych miejsc na świecie”. Pełnił funkcję redaktora naczelnego magazynu „Volume” (2005–2007), współtworzonego z OMA i Columbia University, oraz dyrektora Netherlands Architecture Institute (2006–2013). Był jednym z kuratorów Manifesta 3 (2000), a także kuratorem pawilonów narodowych na Biennale w Shenzhen, São Paulo i Wenecji. W latach 2013–2014 dyrektor kreatywny Bi-City Biennale Architektury Urbanistyki (UABB) w Shenzhen. Wykładał m.in architekturę i design w Massachusetts Institute of Technology oraz na Uniwersytecie w Hongkongu. Otrzymał nagrodę Shenzhen Creative Influencer Award w 2018 roku. Opublikował m.in.: The Invisible in Architecture (współautor, 1994), Ubiquitous China (2006), Architecture of Consequence (2009) oraz Design Society: the Making of a New Creative Platform (współredaktor, 2017).
Juulia Kauste – niezależna ekspertka w zakresie socjologii sztuki i kultury, studiów urbanistycznych i historii architektury. Doradza architektom i projektantom w oparciu o szerokie doświadczenie w dziedzinie kultury, zwłaszcza architektury i projektowania, oraz silną międzynarodową sieć kontaktów. Jest inicjatorką i kuratorką programów, wydarzeń publicznych i wystaw, a także komisarzem międzynarodowych biennale. Prowadziła m.in. Finnish Cultural Institute w Nowym Jorku i Muzeum Architektury Fińskiej w Helsinkach. Wykładała i publikowała na temat socjologii miasta, wielokulturowości, zrównoważonego rozwoju oraz historii i teorii designu i architektury. Zasiadała w jury m.in. European Urban Public Space Prize i European Contemporary Architecture Mies van der Rohe Award, a także w gremiach doradczych w swojej dziedzinie, zarówno w kraju, jak i za granicą
Ewa P. Porębska – architekt krytyk architektury, od 1994 roku redaktor naczelna miesięcznika „Architektura-Murator”. Jej praca skupia się na popularyzacji najlepszych praktyk w architekturze światowej. Autorka licznych artykułów na temat architektury, wykładała architekturę na ACA w Wiedniu, GSAPP Columbia University w Nowym Jorku oraz na Uniwersytecie w Hongkongu. Była członkiem jury European Prize for Urban Public Space w 2016 i 2018 roku; European Union Prize for Contemporary Architecture – Mies van der Rohe Award w 2013 roku, obecnie należy do grona ekspertów tej nagrody. W latach 2008–2010 zasiadała w jury World Architecture Festival i w zarządzie Muzeum Architektury we Wrocławiu. Za wybitny wkład w ochronę ładu przestrzennego i rozwój architektury została odznaczona przez Prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Marcin Szczelina – warszawski krytyk architektury i kurator. Ekspert European Union Prize for Contemporary Architecture – Mies van der Rohe Award. Założyciel platformy Architecture Snob. Autor licznych tekstów poświęconych architekturze współczesnej, pisze m.in. dla magazynu „Domus”. Wspólnie z Hugonem Kowalskim prezentuje projekt Porozmawiajmy o śmieciach na wystawie głównej na Biennale Architektury w Wenecji (kur. Alejandro Aravena).
Wieś w czasie katastrofy klimatu. Produkcja żywności, łańcuchy dostaw, rola państwa, relacja z ziemią, wieś jako miejsce zamieszkania
28 maja, czwartek, godz. 17, Facebook Zachęty
organizator panelu: „Autoportret”
nagranie panelu
Jakie są najważniejsze tendencje kształtujące dzisiejszą wieś w skali globalnej i lokalnej? W XXI wieku – epoce przemysłowej produkcji żywności („żywność jako ropa przyszłości”) – wieś staje się miejscem produkcji przemysłowej na ogromną skalę. Jaki ma to wpływ na przemiany obszarów wiejskich? Jak te przemiany wpływają na przemiany społeczne? Jakie podmioty stają się właścicielami ziemi na obszarach wiejskich? Co dzieje się z indywidualnymi rolnikami?
W dyskusji zajmiemy się skutkami uprzemysłowienia wsi w kontekście kryzysu klimatycznego. Zastanowimy się, jak współczesne funkcjonowanie wsi wpływa na emisję gazów cieplarnianych (produkcja żywności, globalny transport, zanik bioróżnorodności, masowa hodowla zwierząt w gigantycznych farmach itd.). W ramach problematyki produkcji żywności i pandemii przeprowadzimy analizę współczesnych łańcuchów dostaw żywności i możliwości ich skrócenia.
Prowadzenie: Marta Karpińska i Dorota Leśniak-Rychlak, redaktorki pisma „Autoportret”
Goście panelu:
dr hab. Piotr Nowak, profesor w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, prowadzi badania nad rozwojem obszarów wiejskich i polityki rolnej
Magdalena Zych, antropolożka kultury, koordynatorka projektów badawczych w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Paweł Hałat, doktorant w Instytucie Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes krakowskiego stowarzyszenia Przestrzeń-Ludzie-Miasto, zajmuje się opracowywaniem regionalnych strategii
Jan Czaja, lider lokalnej społeczności w powiecie tarnowskim, m.in. inicjator projektu Paczka od rolnika, prowadzi gospodarstwo rolne
Piotr Nowak, dr hab., prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego – socjolog, wicedyrektor Instytutu Socjologii UJ ds. badań i rozwoju. W jego zainteresowaniach naukowych dominują dwa nurty: socjologia obszarów wiejskich i rolnictwa oraz socjologia sportu. Od lat prowadzi badania nad rozwojem obszarów wiejskich i polityką rolną. Angażuje się w prace o charakterze konsultacyjno-eksperckim dla instytucji działających na rzecz środowisk lokalnych i wiejskich (m.in. Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Centrum Doradztwa Rolniczego).
Magdalena Zych – antropolożka kultury, kuratorka, absolwentka Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie koordynuje projekty badawcze Dzieło-działka, Wesela. Obecnie zajmuje się m.in. reinterpretacją kolekcji syberyjskiej ze zbiorów MEK oraz obecnością tematu Zagłady w kolekcjach polskiej sztuki ludowej. W IEiAK UJ przygotowuje doktorat o współczesnych muzealnych kolekcjach etnograficznych. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2016). Współautorka i współredaktorka książek Dzieło-działka (2012) i Wesela 21 (2015). Publikuje m.in. w kwartalnikach „Autoportret” i „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”.
Paweł Hałat – geograf, grafik kartograf. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorant w Instytucie Spraw Publicznych UJ. Prezes krakowskiego stowarzyszenia Przestrzeń-Ludzie-Miasto. Konsultant w firmie Aleksander Noworól Konsulting, gdzie zajmuje się programowaniem rozwoju lokalnego i regionalnego, studiami wykonalności, programami rewitalizacji oraz analizami społeczno-ekonomicznymi i przestrzennymi.
Jan Czaja – lider społeczności lokalnej w powiecie tarnowskim i m.in założyciel inicjatywy Paczka od Rolnika. Prowadzi gospodarstwo rolne i zna problematykę krótkich łańcuchów dostaw żywności w teorii i praktyce.
Wieszczanie, czyli o nowych mieszkańcach wsi
29 maja, piątek, godz. 17, Facebook Zachęty
organizator panelu: „RZUT”
nagranie panelu
Punktem wyjścia do dyskusji będą napięcia pomiędzy przyjezdnymi i miejscowymi, które unaoczniły się w czasie trwającej pandemii, kiedy fala mieszkańców miast zalała tereny wiejskie, wzbudzając niepokój wśród lokalnych społeczności. Ucieczka miejskiej klasy średniej na wieś nie jest już zjawiskiem marginalnym, ale procesem zdefiniowanym i analizowanym przez socjologów. Uczestnicy dyskusji będą próbowali odpowiedzieć na pytania: czy uciekinierzy z miasta kolonizują, czy gentryfikują wieś i w jaki sposób wpływa to na jej tożsamość? Czym jest współczesna chłopomania i czy architekci mogą zaproponować wsi nową tożsamość?
Prowadzenie: Milena Trzcińska i Łukasz Stępnik, redaktorzy kwartalnika „RZUT”
Goście panelu:
Krzysztof Janas i Jan Szeliga, autorzy pracy Wieśland nagrodzonej przez Fundację im. Stefana Kuryłowicza
Agnieszka Pajączkowska, kulturoznawczyni, twórczyni projektów fotograficznych, kulturalnych i edukacyjnych
dr Ruta Śpiewak, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
dr hab. Marcin Wójcik, dyrektor Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni na Wydziale Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego
Agnieszka Pajączkowska – kulturoznawczyni, twórczyni projektów fotograficznych i kulturalnych, kuratorka, edukatorka wizualna, animatorka kultury, członkini Towarzystwa Krajoznawczego Krajobraz. Wystawy fotograficzne i działania edukacyjne tworzyła m.in. w ramach Miesiąca Fotografii w Krakowie, w Domu Spotkań z Historią, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Miejskim w Tychach, Fundacji Archeologia Fotografii, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Towarzystwie Inicjatyw Twórczych „ę”, Fundacji im. Zofii Rydet. Pomysłodawczyni i koordynatorka Szkoły patrzenia. Projektu edukacji wizualnej realizowanego w Instytucie Fotografii Fort w Warszawie. Dwukrotna stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2015, 2020). Autorka książek Wędrowny Zakład Fotograficzny (2019) oraz A co wyście myślały? Spotkania z kobietami z mazowieckich wsi (wspólnie z Aleksandrą Zbroją, 2019).
Ruta Śpiewak – doktor nauk społecznych, pracuje w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Realizowała wiele projektów badawczych dotyczących różnych aspektów rozwoju obszarów wiejskich. Prowadzi badania naukowe poświęcone alternatywnym sieciom żywnościowym w Polsce. Obecnie przebywa na stypendium w Ostrom Workshop (Indiana, Stany Zjednoczone), gdzie rozwija swoje zainteresowania szeroko pojętymi food studies. Współautorka czterech raportów o funkcjonowaniu rolnictwa ekologicznego w Polsce oraz europejskiego raportu o systemie zrównoważonej żywności. Autorka artykułów naukowych i innych publikacji, w tym albumu o historii polskiej wsi. Od prawie dziesięciu lat członkini Grochowskiej Kooperatywy, jednej z najstarszych kooperatyw żywnościowych.
Marcin Wójcik, dr hab., prof. Uniwersytetu Łódzkim, dyrektor Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni na Wydziale Nauk Geograficznych UŁ. Jego badania naukowe koncentrują się na problematyce przemian społeczno-przestrzennych wsi i rozwoju lokalnego, ze szczególnym skupieniem na relacjach człowieka z miejscem rozumianym jako przestrzeń oswojona i wykreowana. Członek stowarzyszeń naukowych, m.in. Przewodniczący Komisji Obszarów Wiejskich Polskiego Towarzystwa Geograficznego, członek Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Komitetu Nauk Geograficznych PAN, Zespołu ds. Obszarów Wiejskich KPZK PAN i Komitetu Sterującego grupy Commission on the Sustainability of Rural Systems (Międzynarodowa Unia Geograficzna). Autor monografii i artykułów naukowych. Koordynator i wykonawca projektów krajowych i międzynarodowych o charakterze naukowym oraz dotyczących praktyki planowania przestrzennego.
Krzysztof Janas – socjolog i antropolog społeczny. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie studiował też filozofię i urban studies w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych. Ukończył również studia z ekonomii i rynków zagranicznych w Akademii Leona Koźmińskiego oraz Creative Skills for Innovation Lab w ramach programu Projektanci Innowacji, organizowanego przez Google i Polski Fundusz Rozwoju. Jego zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia z zakresu architektury, antropologii cyfrowej i roli nowych technologii w życiu społecznym. Współtwórca projektu Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą, który otrzymał nagrodę główną w programach Teoria i Praktyka 2019 Fundacji im. Stefana Kuryłowicza.
Jan Szeliga – pracuje jako architekt w Warszawie, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W przeszłości związany z pracownią WWAA, obecnie jest częścią zespołu Pracowni Macieja Siudy. Współtwórca projektu Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą, który otrzymał nagrodę główną w programach Teoria i Praktyka 2019 Fundacji im. Stefana Kuryłowicza.
Trouble in Paradise – online meetings
21, 27-29 maja 2020
Facebook Zachęty
nagrania paneli
Seria spotkań i paneli online towarzyszących wystawie „Trouble in Paradise” w Pawilonie Polskim na 17 Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji
Organizator spotkań online: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, we współpracy z „Architektura-murator”, „Autoportret”, „RZUT”
Spotkania 21, 28 i 29 mają tłumaczenia na PJM (tłumaczki: Joanna Ciesielska, Magda Schromova)
Ilustracja
projekt graficzny: zespół wespół, foto: Paweł Starzec