Lot
Roman Stańczak
Lot, rzeźba Romana Stańczaka, będzie prezentowana w Pawilonie Polskim podczas 58 Międzynarodowej Wystawy Sztuki — La Biennale di Venezia. Zwiedzający doświadczą niezwykłej formy i skali obiektu – przenicowanego samolotu – ale też efektu nieoczekiwanej zmiany wywrócenia świata na drugą stronę. Projekt ma być komentarzem do sytuacji transformacji. Wystawa, której kuratorami są Łukasz Mojsak i Łukasz Ronduda, a organizatorem Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki, zostanie otwarta 11 maja 2019 roku.
„Nicowanie jest o nadziei” — mówi Roman Stańczak w jednym z wywiadów poświęconych projektowi Lot. Zabieg nicowania ma tu wymiar duchowy — to „przygotowanie do umierania”, przechodzenia na drugą stronę, tworzenia przez niszczenie, a zarazem docierania do istoty obiektu. To także komentarz do skutków transformacji ustrojowej i gospodarczej, widocznych zarówno w przestrzeni kultury materialnej, jak i w społeczeństwie.
W Pawilonie Polskim stanie samolot potraktowany zgodnie z artystyczną praktyką Stańczaka, polegającą na dekonstruowaniu materialnego porządku przedmiotów — pozbawiania ich dotychczasowej funkcji, wartości estetycznej oraz nadawania im nowej formy i znaczenia. Maszyna zostanie przecięta i odwrócona na drugą stronę tak, by wnętrze, czyli elementy kokpitu i pokładu oraz siedzenia pasażerów, stały się widoczne na zewnątrz. Z kolei skrzydła wraz z poszyciem samolotu będą zwinięte do wnętrza rzeźby.
Pomysł wywrócenia samolotu na drugą stronę to kolejny etap pracy twórczej Romana Stańczaka. Powstał blisko 30 lat temu lecz nie doczekał się wówczas realizacji. Z biegiem lat zyskał nowe konteksty, które nadają Lotowi wielowymiarowość i uniwersalny charakter. Dziś samolot postrzegany jest jako symbol pęknięcia polskiego społeczeństwa. Ale też uniwersalnie, jako jedno z największych osiągnięć techniki i maszyna, której powierzamy swoje życie. To punkt wyjścia do interpretacji i stawiania pytań o kondycję społeczeństwa po przełomowym wydarzeniu. Prywatny samolot to także symbol statusu, środek transportu, który służy tzw. jednemu procentowi, czyli najbogatszej klasie społecznej. Zdekonstruowanie tej ucieleśniającej akumulację kapitału figury jest krytycznym komentarzem do rzeczywistości naznaczonej rozwarstwieniem i nierównościami. Praca Stańczaka uzmysławia również konflikt między nowoczesnością a duchowością — gdy rozpad jednej z tych sfer prowadzi do tworzenia drugiej. Podobnie jak we wcześniejszych realizacjach, artysta dowodzi, że ludzie potrzebują duchowej przemiany i doświadczają jej w momencie zetknięcia z sytuacją negującą porządek, zaburzającą bezpieczne funkcjonowanie w świecie.
Stańczak jest absolwentem słynnej „Kowalni”, pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Prof. Kowalski – uczeń Oskara Hansena, wizjonerskiego architekta i twórcy Teorii Formy Otwartej – kształcił w tym samym czasie w swojej pracowni m.in. Katarzynę Kozyrę, Pawła Althamera, Artura Żmijewskiego i Jacka Adamasa. Stańczak zadebiutował w latach 90. XX w, a jego prace powstały na marginesie formującego się wówczas nurtu sztuki krytycznej. Jak sam przyznaje: „moje rzeźby mówią o życiu, ale nie pośród przedmiotów, tylko pośród duchów”.
Projekt Łukasza Mojsaka i Łukasza Rondudy zostanie zaprezentowany podczas 58 Międzynarodowej Wystawy Sztuki — La Biennale di Venezia, której temat przewodni brzmi: „Obyś żył w ciekawych czasach”. Kuratorem Biennale Sztuki 2019 jest Ralph Rugoff, dyrektor londyńskiej Hayward Gallery.
- ROK2019
- KATEGORIA Biennale Sztuki
- EDYCJA58
- CZAS TRWANIA11.05 – 24.11
- KOMISARZHanna Wróblewska
- KURATORŁukasz Mojsak, Łukasz Ronduda
-
Udział Polski w 58 Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji finansuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Wystawę w Pawilonie Polskim wspiera Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Polski w Rzymie.
Podziękowania: Firma WARTrans, Firma Etiop FX Production.
Autorzy
Roman Stańczak – ur. w 1969 roku w Szczecinie. Absolwent „Kowalni” – pracowni Grzegorza Kowalskiego na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po studiach, w latach 1994–1997, prezentował prace na wystawach indywidualnych w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie i Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, po czym zniknął ze sceny artystycznej. Powrócił w 2013 roku, kiedy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprezentowało jego wczesne prace na pokazie kolekcji, a w Parku Rzeźby na warszawskim osiedlu Bródno, zrealizował rzeźbę Anioł Stróż.
Indywidualne wystawy artysty miały miejsce m.in. w: CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, PGS w Sopocie, Galerii Stereo w Warszawie oraz na Frieze Art Fair w Londynie. Stańczak uczestniczył w wystawach zbiorowych organizowanych m.in. w Saatchi Gallery i The Sunday Painter w Londynie, galerii Bureau w Nowym Jorku i Künstlerhaus Bethanien w Berlinie, oraz w czołowych instytucjach sztuki w Polsce, m.in. w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Współczesnym Wrocław, Galerii Labirynt w Lublinie. Jego prace znajdują się w kolekcjach Muzeum Sztuki Nowoczesnej i CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Saatchi Collection w Londynie. Mieszka i pracuje w Warszawie.
Łukasz Mojsak – ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i teorię sztuki współczesnej na Goldsmiths, University of London. W latach 2011–2016 związany z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, gdzie współtworzył archiwum filmowe Filmoteka Muzeum i Archiwum Performance. Współpracownik Fundacji Arton w Warszawie. Kurator wystaw m.in. w Galerii Labirynt w Lublinie (Communis – Renegocjacje Wspólnoty, wraz z Szymonem Maliborskim, 2016) i w Fundacji Arton (Across Realities. Wojciech Bruszewski/Mateusz Sadowski, wraz z Mariką Kuźmicz, 2014; Ludmiła Popiel, 2016; Formy Nikłe. Ludmiła Popiel/Jerzy Fedorowicz, wraz z Mariką Kuźmicz, 2018). Kurator pokazów filmowych m.in. w Tate Modern (2013, 2014) i Whitechapel Gallery (2017) w Londynie oraz na festiwalu Internationale Kurzfilmtage w Oberhausen (2014). Wraz z Mariką Kuźmicz współredaktor książek Wojciech Bruszewski. Across Realities (2015) i Ludmiła Popiel/Jerzy Fedorowicz (2019, w przygotowaniu). Autor licznych przekładów książek i tekstów o sztuce. Mieszka i pracuje w Londynie i Warszawie.
Łukasz Ronduda – historyk sztuki, kurator, reżyser. Kurator w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Adiunkt Wydziału Zarządzania Kulturą Wizualną ASP w Warszawie. Autor książek: Polska Sztuka lat 70. Awangarda (2009), Strategie subwersywne w sztukach medialnych (2006), Warpechowski, Konieczny, Bodzianowski, Uklański. Warpechowski, Dawicki (2011). Redaktor publikacji, m.in.: Warsztat Formy Filmowej (wspólnie z Mariką Kuźmicz, 2017), Kino-Sztuka, zwrot kinematograficzny w polskiej sztuce współczesnej (wspólnie z Jakubem Majmurkiem, 2016), Oskar Hansen Opening Modernism (wspólnie z Aleksandrą Kędziorek, 2014), KwieKulik (wspólnie z Georgiem Schoolhammerem, 2013). W 2011 opublikował powieść W połowie puste napisaną wspólnie z Łukaszem Gorczycą.
Kurator wystaw m.in.: Precz z Alfonsami Sztuki, relacje pomiędzy sztuką a punkiem (wspólnie z M. Wolińskim, Warszawska Giełda Papierów Własnościowych, 2006); Nowa Sztuka Narodowa (wspólnie z Sebastianem Cichockim, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2012), Co Widać. Polska Sztuka Dzisiaj (wspólnie z Sebastianem Cichockim, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2014), Chleb i Róże (wspólnie z Natalią Sielewicz, Muzeum Sztuki Nowoczesnej 2016). Czym jest Oświecenie (wspólnie z Gośką Macugą i Tomaszem Szerszeniem, Muzeum Sztuki Nowoczesnej 2018).
Reżyser filmów fabularnych: Performer (2015) oraz Serce Miłości (2017)
