Transfer
Jarosław Kozakiewicz
Tytuł konceptualno-urbanistycznego projektu Jarosława Kozakiewicza w Pawilonie Polonia – Transfer – oznacza przeniesienie kogoś czy czegoś w inne miejsce, przemieszczenie ludzi, informacji, pieniędzy, technologii, także przeniesienie rysunku, czyli przekalkowanie. „Funkcja transferowa” to pojęcie znane zarówno socjologom (metoda statystyczna) jak i architektom projektującym np. terminale dworca lotniczego.
Tematem przewodnim projektu Jarosława Kozakiewicza – rzeźbiarza i autora architektonicznych projektów – jest Warszawa jako przykład współczesnej kultury zatłoczenia, miasto, w którym polityczna, ekonomiczna i społeczna transformacja po 1989 roku uwidoczniła się w szczególny sposób. Warszawa to miasto nieustannie poddawane krytyce, miasto wielkich inwestycji budowlanych, a jednocześnie architektonicznych i urbanistycznych zaniedbań.
Inspiracją dla projektu Transfer są m.in. historyczne, kulturowe osie przestrzenne Warszawy, zagubione wartości urbanistyczne, takie jak oś saska, stanisławowska, czy praska. Jarosław Kozakiewicz proponuje nową, organiczną sieć transferową dla Warszawy, częściowo nałożoną na istniejące arterie komunikacyjne, a jednocześnie wytyczającą nowe połączenia i przypominającą o historycznych osiach przestrzennych. Sieć transferowa w formie wiaduktów spełnia trzy główne funkcje:
1. łączy tereny zielone (np. parki miejskie, lasy podmiejskie), umożliwiając komunikację alternatywną dla pieszych i rowerzystów bez wykorzystania nowoczesnych środków transportu, takich jak samochód, tramwaj, czy metro. Sieć wiaduktów umożliwia np. przejście z parku do parku bez konieczności korzystania z samochodu.
2. łączy miejsca o szczególnym znaczeniu dla miasta, tworząc m.in. ścieżki pamięci, sztuki, edukacji, rozrywki, rekreacji.
3. umożliwia udrożnienie istniejących sieci komunikacyjnych.
Sieć projektowanych wiaduktów symbolicznie nakłada się na funkcjonujące w rzeczywistości sieci miejskie: trasy komunikacyjne (autobusowe, tramwajowe, kolejowe, metro), linie energetyczne, telefoniczne, wodociągi i gazociągi. W formie animacji filmowej (kilkuminutowych projekcji) ukazane zostały wybrane fragmenty wiaduktów, m.in.: ścieżka pamięci nawiązująca do barokowej osi saskiej, pro-wadzona w stronę podwarszawskiej puszczy przez historyczne miejsca, zapomniane pomniki i cmentarze; ścieżka sztuki łącząca warszawskie muzea, galerie i teatry; ścieżka rekreacyjna łącząca tereny zielone.
W zależności od lokalizacji sieć transferowa przyjmuje trzy różne formy: wiadukty otwarte, projektowane na wzór parkowych alejek; wiadukty zamknięte, przeszklone, przypominające ogrody zimowe, zachęcające do spaceru po mieście przy niesprzyjającej pogodzie; szlaki piesze naziemne, czyli uliczki zamknięte dla ruchu kołowego. Wysokość wiaduktów jest zróżnicowana w zależności np. od trakcji tramwajowych czy okolicznej zabudowy. Wiadukty przeszklone lub otwarte od góry, od dołu odbijają widok miasta i ruchu naziemnego – umożliwia to ich częściową „dematerializację”.
Jak zauważa Michel de Certeau w The Practice of Everyday Life, we współczesnych Atenach środki masowego transportu nazywane są metaphorai. Aby dojechać do pracy, lub wrócić do domu, mieszkańcy miasta korzystają z „metafor”, „przenośni” czyli z autobusu, samochodu, metra. Projekt Transfer Jarosława Kozakiewicza zawiera zarówno krytykę konkretnej sytuacji, zatłoczonego miasta, jak i zachowuje wieloznaczność metafory. Sieć wiaduktów nie jest realizacyjnym projektem urbanistycznym, raczej propozycją sugerującą zmianę „środka transportu”, a dzięki temu zmianę naszej perspektywy i sposobu doświadczania miasta, przeniesienie nie tylko z miejsca na miejsce, ale i w czasie.
- ROK2006
- KATEGORIA Biennale Architektury
- EDYCJA10
- CZAS TRWANIA10.09 – 19.11
- KOMISARZAgnieszka Morawińska
- KURATORGabriela Świtek
O Autorze
Jarosław Kozakiewicz
Urodzony w 1961 w Białymstoku. Mieszka i pracuje w Warszawie. Rzeźbiarz, autor architektonicznych projektów, instalacji i scenografii. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1981-1985) i w The Cooper Union for the Advancement of Science and Art w Nowym Jorku (1985-1988). W 1997 roku uzyskał stopień doktora w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Projekty artystyczno-architektoniczne Kozakiewicza inspirowane są m.in. współczesną ekologią, genetyką, fizyką, astronomią i dawnymi koncepcjami kosmologicznymi poszukującymi związków pomiędzy mikro- i makrokosmosem. Dostrzegając analogie pomiędzy ciałem ludzkim a światem naturalnym, Kozakiewicz kwestionuje antropometryczny charakter figury witruwiańskiej jako tradycyjnego paradygmatu architektury. W zamian proponuje paradygmat organiczny, „geometrię wnętrza”, w której przestrzeń wytyczana jest poprzez linie łączące otwory w ludzkim ciele, odpowiadające za funkcje życiowe, takie jak widzenie, słyszenie, oddychanie, odżywianie i rozmnażanie. Niektóre z projektów Kozakiewicza nawiązują do tradycji architektury ogrodowej, a także do strategii sztuki konceptualnej, land artu oraz architektury utopijnej lat 60. i 70.
Wybrane wystawy indywidualne: Geometry of Inside, Instytut Kultury Polskiej, Rzym (2006); Geometria Wnętrza, Academy Schloss Solitude, Stuttgart (2005); Centrum Kultury Brok, Austriackie Forum Kultury, Warszawa (2004); Pejzaże, Arsenał, Poznań (2004); Wieża miłości, Galeria Pokaz, Warszawa (2004); Centrum Brok, Zamek Królewski, Warszawa (2003); Rezonanse, Galeria XX1, Warszawa (2003); Drzewo, Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa (1999); Pejzaże, Galeria Arsenał, Białystok (1999); Spiritus Vitalis, Gallery Alexandre de Folin, Nowy Jork (1998); Więcej światła!, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (1998); HMUS, Galeria Wyspa, Gdańsk (1998); O granicach ciał, Galeria ON, Poznań (1998); Zmysłowe pozazmysłowe rozumowe, Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa (1997).
Wybrane wystawy grupowe: Demos Kratos, Fabryka Trzciny, Warszawa (2006); Panoptykon. Architektura
i teatr więzienia, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (2005); Za czerwonym horyzontem, Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa (2004); Land-schaftspark Bärwalder See, Klitten, Weiswasser, Boxberg, Uhyst, Niemcy (2004); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Marginalia Filozoficzne; Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa (2004); Sztuka III RP, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko (2003); Co widzi trupa wyszklona źrenica, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (2002); Władza ludu, Galeria Arsenał, Białystok (2002); Sybaris – Baltic Contemporary Art Biennial, Muzeum Narodowe, Szczecin (2001); Ab Ovo, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko (2001); Scena 2000, Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa (2000); Retracing the Future-Biennale Balticum, Rauma Art Museum, Finlandia (2000); Flexible III – Close to the Body, Kunstmuseum Bayreuth; Landes-museum, Linz (1999-2000); Status Quo, Muzeum Narodowe, Warszawa (1996).
Wybór bibliografii: (ang.) Monika Bakke, ‘Intimate Bodies of the Solar System’, Analecta Husserliana (Dordrecht, Boston, London 2001); Monika Bakke, Anna Jamroziakowa, Roman Kubicki, red., Pleroma: Art in Search of Fullness (Poznań 1998); Marek Bartelik, Sensual/Counscious/Extrasensory, kat. wys-tawy, Centrum Sztuki Współczesnej (Warszawa 1997); Lidia Klein, Art Centre Brok, „A10”, no 2 (March/April 2005); Stach Szabłowski, Humanised Geography, kat. wystawy Jarosław Kozakiewicz. Pejzaże / Landscapes, Galeria Arsenał (Białystok 1999). (pol.) Monika Bakke, Ciało otwarte. Filozoficzne reinterpretacje kulturowych wizji cielesności (Poznań 2000); Krzysztof Kalitko, Architektura między materialnością i wirtualnością (Poznań 2005); Małgorzata Mycielska, Nowoczesny zabytek, „Architektura-Murator” (10/2003); Stach Szabłowski, 10 planet jednej Europy, „Architektura” (12/1998); Gabriela Świtek, ‘Figury architektury’, Figury i Tfiguracje (Lublin 2005).
