Języki z wody

Języki z wody to instalacja audio-wideo Bogny Burskiej we współpracy z Danielem Kotowskim, w której społeczny Chór w Ruchu tworzony przez osoby słyszące i Głuche, wykona interpretacje kodów komunikacyjnych i pieśni wielorybów – jednocześnie w językach fonicznym angielskim i międzynarodowym migowym (IS). Projekt poszukuje alternatywnych sposobów komunikacji, inspirowanych życiem więcej-niż-ludzkim.

Osią opowieści będą historie utraty i odbudowy – od odradzania się kultur wielorybów, po współczesne próby odzyskiwania języków i narracji zmarginalizowanych przez dominujące systemy komunikacji. Instalacja będzie oddziaływała na wielu poziomach: obrazu (zdjęcia – Magda Mosiewicz, Bogna Burska), dźwięku (kompozycja – Aleksandra Gryka) oraz fizycznego doświadczenia – dzięki akustycznym falom, odpowiadającym wrażeniom wywoływanym przez wokalizacje i echolokację waleni. Choreografię zbiorowego ciała Chóru zainspiruje ruch ławicy ryb (Alicja Czyczel).

Zgodnie z ideą Deaf Gain głuchota rozumiana jest nie jako niepełnosprawność, lecz jako odrębna kultura i tożsamość oferująca nowe perspektywy i formy ekspresji. Znaczną część materiału wideo i audio zespół zrealizuje w wodzie – środowisku, w którym osoby Głuche mogą swobodnie komunikować się językiem migowym, podczas gdy osoby słyszące wydają zdeformowane dźwięki. Granica między powietrzem a wodą stanie się przestrzenią eksperymentów komunikacyjnych – swoistym lustrem, w którym spotkają się różne języki, ciała i sposoby odczuwania.

Projekt rozwija wątki z pracy Bunt Głuchych. Odnowa (Zachęta, 2025), w której artyści i artystki eksplorowali temat komunikacji i dostępności. Wówczas narodziła się społeczność osób słyszących i Głuchych, uczących się od siebie mimo różnic językowych i wspólnie wykonujących utwory w językach fonicznym i migowym.

Inspiracją dla projektu są legendarne nagrania Rogera Payne’a Songs of the Humpback Whale (1970), które doprowadziły do zakazu polowań na wieloryby i uratowały je od zagłady. Ich złożone dźwięki przypomniały światu o inteligencji i bogactwie kultur zwierząt, pokazując, że sztuka może ocalać głosy, które wcześniej pozostawały niesłyszalne.

Koyo Kouoh w kuratorskiej koncepcji Biennale 2026, opartej na muzycznej metaforze „tonacji molowej”, zaprasza do kontemplacyjnego spotkania z tym, co delikatne i na co dzień pomijane – z cichszymi głosami, zaniedbanymi narracjami, mikropamięciami. Zachęca do rozwijania subtelnych form oporu, tworzenia nowych relacji, wrażliwych eksperymentów, budowania polifonicznych partytur słuchających się wzajemnie, współodczuwających i rezonujących ze sobą społeczności. Języki z wody rozwijają tę ideę, podejmując próbę przełamywania wyobrażeń o granicach komunikacji i tworzenia podmiotowych wspólnot, uwzględniających różnorodne perspektywy. W proponowanej wersji przyszłości – także perspektywy zwierząt.